Yapılan araştırmalar, insanoğlunun boş bir defter sayfası gibi boş bir zihinle dünyaya geldiğini göstermiştir. Bu boş defter sayfası anne-baba, bakım veren, sosyal çevre, ve okul aracılığı ile çeşitli şekillerde yazılıp çizilmektedir. Bu yazılıp çizilmelerin kalitesi aldığınız eğitimin, yetiştiriliş tarzının kalitesini gösterir.
Hiç kimse yaptığı iş konusunda anasından uzman olarak doğmaz. Her işin bir öğrenme aşaması vardır. Öğrenme eylemi de uzmanlar tarafından gerçekleştirilmektedir. Anne-baba iseniz bu konuda uzman olmalısınız; değilseniz, yetiştirdiğiniz çocuğun ruhsal ve bedensel birçok noksanı olacağının farkında olmalısınız. Öğretmen iseniz, alanınızda gerçekten iyi yetişmiş bir uzman olmalısınız. Şekil verdiğiniz bir meta değil, kanı canı olan ruh ve bedensel eğitime muhtaç bir canlıdır.
Eğitim veren, eğitimi hangi yöntemle yapmalıdır? Övgü yöntemiyle mi, yergi yöntemiyle mi? Övgünün içinde sevgi vardır, hoşgörü vardır, güler yüz vardır, samimiyet vardır, yakınlık vardır, diyalog vardır, tüm bunlara bağlı olarak özgüven vardır. Yerginin içinde neler vardır? Yerginin içinde azar vardır, aşağılama vardır, asık surat vardır, dayak vardır, korku vardır, sindirilmişlik vardır, pısırıklık vardır, tüm bunlara bağlı olarak ortamdan sürekli kaçma duygusu vardır.
Rastgele bir kişiye sorsak, bir değil bin kişiye, milyonlarca kişiye sorsak sokakta herkes övgü dolu ortamı ister. Neden? Çünkü her insan beğenilmeyi, taltif edilmeyi, başarılı olmayı, sevilmeyi, gülmeyi ister de ondan. Bu değerleri de övgü dolu ortamın havasında yakalamak mümkündür. Onun için insanlar bu havaya canı gönülden koşarak giderler.
O halde ebeveyn olarak, öğretmen olarak övgü ile eğitmek bir numaralı görevimiz olmalıdır. Övgü nasıl yapılmalı? Çocuğu motive etmek için onun yanlış davranışlarına başarısızlıklarına övgü yağdırırsanız, ona dünyada en büyük kötülüğü yapmış olursunuz. Bu durumda kişi yanlışı doğruyu ayırt edemez. Kişinin her doğru davranışı takdir edilmeli başarısı ödüllendirilmelidir. Ödül mutlaka maddi olacak demek değildir. Bir öğretmenin çocuğun defterine yazdığı “aferin” sözü, belki de o çocuğun alacağı en büyük ödüldür. Çocuğun motivasyonu artar. Öğretmenini sever, dersini sever, başarı grafiği yükselir.
Herkes ödül ister de ödül hak edene verilmeli. Eğer siz ödül hak etmeyene, ödülü hak edenle aynı davranırsanız, o kişiye karşı dalkavukluk etmiş olursunuz. Sınırlar net olmalı. Herkes hak ettiği değerle muamele görmeli. Bu durumda ne olacak? Başarılı olan hep övgü, başarısız olan hep yergi mi alacak? Yergiye asla yer yok eğitimde. O zaman nasıl olacak?
Diyelim bir matematik öğretmenisiniz. Öğrencilerinize sorduğunuz problemi bir kısmı çözdü, bir kısmı çözemedi. Çözene övgü çözmeyene yergi olmamalı. Problemi çözen öğrenciye “aferin” dediniz, çözemeyene “geri zekalı” derseniz, o insan orada bitmiştir. Amaç başarılı insan yetiştirmek değil mi? Onun övülecek başka yönlerini arayın. “Ayşe ayakkabıların ne güzel yakışmış,” veya: “Hasan gömleğin ne kadar temiz, çok beğendim,” gibisinden o öğrencinin iç duygularını olumlu olarak yönlendirmek gerek.
“Problemle ayakkabının, gömleğin ne alakası var?” diye düşünebilirsiniz. Öğretmen öğrencisine bunu söylediği zaman öğrenci o anda sadece beğenilmeye odaklanır. Öğretmenine karşı olumlu duygular besler. Öğretmenini sever. Öğretmen sevilince dersini de sever. Ders sevilince arkasından çalışma artar. Bu da başarıyı getirir. İşte gömleği, ayakkabıyı beğenmenin, övgünün eğitimdeki yeri. Öğrenim hayatınıza bir bakın, başarısız olduğunuz dersler, genelde sevmediğiniz öğretmenlerinizin dersidir.
Sevgi dolu güler yüzlü öğretmenlerimiz, anne-babalarımız oldukça ülke olarak kalkınırız sırtımız yere gelmez. Mutlu bireylerin oluşturduğu toplumlar gelişmiş toplumlardır.
Celil Boz
(celilboz@yahoo.com)
20/08/2023
