Her birimde insanoğlunun yaşattığı duygulardır iyilik ve kötülük. İyilik herkes tarafından benimsenir de kötülük sadece eylemi işleyen tarafından benimsenir. Kötülük bir yaşam anomalisidir. İyilik insanın insani yönüdür, kötülük insanın hayvani yönüdür. Düşünen beyin iyiliği emrederken, düşünmeyen beyin duygularla, içgüdüyle hareket eder.
Devlette, kurumlarda, ailede; yönetimde bulunan kişiler iyilik yolunda çaba sarf edip düşünebiliyorlarsa; yönettikleri insanlar mutlu, birbirine bağlı, ait olduğu toplumun ve ailenin bireyi olmaktan gurur duyan yaşadığı dünyadan zevk alan bireylerdir.
Devlet yönetiminde, kurumlarda ve ailelerde anomik bir ortamda yaşayan insanların sağlıklı olması beklenemez. Despot bir babanın evinde karısının, çocuklarının mutlu, birbirine bağlı ve özgüveni olan bireyler olması söz konusu değildir. Bireyler her fırsatta bu ortamı terk etme eğilimindedirler. Kişi yaşadığı ortamda aidiyet duygusunu kaybetmişse değerlerine sahip çıkamaz, ailesini görmez, devletini görmez, çalıştığı iş yerine isteksiz gider, sürekli bir kaçış eğiliminde olur. Emile Durkheim: “Anomik ortamı; grup standartlarının aşırı derece farklılaşmasından toplumsal birliğin zayıflaması, kolektif norm ve değerlerin ortadan kalkması ile toplumdan kopuşlar yaşanmakta, kişiler içlerine dönmektedirler, “ şeklinde açıklamaktadır. Bu da beraberinde isyanları getirmektedir. Durkheim “İntihar” adlı eserinde bu durumu detaylı olarak anlatmıştır.
Şöyle bir metafor yapalım. Bir ülkede yaşanan olaylardan iyi olanları bir odaya kötü olanları bir odaya kapatalım. Bir yılın sonunda herhangi birisine bu odalardan birisini seçip bir ay yaşamasını önerelim. Bu odayı seçen içeri girdiğinde, neleri görecek? Yangınlar, seller, hırsızlıklar, yolsuzluklar, kadın cinayetleri, çocuk istismarları, hayvan katliamları, ağaç kıyımı, açlık, sefalet, öğrenciler arasında fırsat eşitsizliği, okula aç giden çocuklar, mahalleler arasında ekonomik uçurumlar v.b olaylar. Bu ortama taşı koysanız yarım yarım yarılır.
İkinci odaya iyilikleri dolduralım: Bu odaya giren kişi neleri görecek? Düzenli şehirler, tertemiz köyler bu yerleşim birimlerinde mutlu aileler, mutlu çocuklar. İşine giden mutlu insanlar, para sıkıntısı olmadan eğlenen, spor salonlarını dolduran sağlıklı insanlar. Sporda başarının ardından sevinen insanlar, okulunda bilgili öğretmenlerle yeni buluşlara imza atmış öğrenciler. Tiyatrolardan çıkan mutlu çocuklar, mutlu ebeveynler, uluslararası düzeyde buluşlara imza atmış bilim insanları. Sıkıntısız düğünler, şen şakrak bayramlar v.b olaylar.
Kötülük odasını isteyen kişi ile iyilik odasına giren kişinin sağlık durumu bir olur mu? İyilik ve kötülük ailede başlar. Bugünün küçükleri yarının büyükleridir. Ailenizde çocuğunuzu nasıl yetiştirirseniz, gelecek yıllarda bir mevkiye geldiğinde aileden getirdiklerini, sosyal yaşamdan, okuldan öğrendiklerini harmanlayıp uygulayacaktır. Onun için ailede eşler kendilerine iyilik ve kötülük odaları tayin etsinler. Kötülük odasına mümkün olduğu kadar atacak bir şey bulamasınlar. Kötülük odası yıl sonunda boşluktan çınlasın. İyilik odası tıka basa dolsun. Çocuklarınız da sizden gördüğünü öğrenecektir. Çocuklar söylenen sözlerden ziyade gördükleri eylemlerinizi taklit ederler ve de öğrenirler. Güçlü rol modeller sonuca ulaşmada başarılı olurlar.
Celil Boz. (celilboz@yahoo.com)
Eğitimci Sosyolog
19/04/2025