Doç. Dr. Nurettin Akçakale

Tarih: 24.12.2025 12:49

HEZARFEN

Facebook Twitter Linked-in

O yıllarda Rahmetli Ahmed Çelebi döneminin bilge bir kişisi mi yoksa meczup birimiydi karar verememiştim. Doğrusu Hezarfen’in ne anlama geldiğini de hemen hiç düşünmemiştim. 

Sonra Kürtçe ve Farsçadaki“hezar-hazar" yani "bin" sözcüğü ile, fizik, kimya, matematik ve yaşambilimleri ve bu bilim dallarına ait uygulamaların ortak ismi olarak “fen”’i bir araya getirince bendeki taşlar yerine oturdu.

Hezarfen’in İngilizce karşılığı Polymath sözcüğü Yunancadaki "poly" yani "çoklu" ve "math" yani "teknik" anlamındaki "mathematike" sözcüğünün birleşmesinden gelir ve"çok teknikli","çok yönlü"yani multidisiplinerlik (pek çok farklı disiplinde) engin bilgiye sahip olan kişi anlamına geldiğini öğrendim.

Demek ki Hezarfen; birden fazla alanda uzmanlaşan bilim insanlarına verilen bir isimmiş ve Hezarfen Ahmed Çelebi’de IV. Murad döneminde 1609-1640 yılları arasında yaşayan kadri bilinmezse de döneminin önemli bilim insanlarından biriymiş.

TDK verilerine göre Hezarfen kelimesinin anlamı usta ya da teknik bilgisi yüksek kişi demektir. Becerikli ve elinden her iş gelen kişi anlamlarına da gelmektedir. Ayrıca işinin ehli kişileri tarif etmek için de Hezarfen ifadesi kullanılmaktadır.

OrtaAsya’da yaşayan Nişabur’luFarabi Cevheri, Avrupa’da bilinen adıyla İmam İsmail Cevheri’den esinlenerek bugünkü hava taşıtlarının ilkel şeklini gerçekleştirmiştir. 

Cevheri, Türk ve İslam dünyasında ilk uçuş denemesini yaparak tarih sayfasında yerini almıştır. Cevheri takma kanatlarını kollarına takarakNişabur Ulu Camii'nin kubbesine çıkmış, kalabalığın tanıklığında bir süre uçtuktan sonra bu denemesi başarısız olmuş, yeterince yavaşlayamadığından düşmüşmüş ve peşinden koştuğu tutkusuyla hayatı son bulmuştur.

Peki Hezârfen Ahmed Çelebi kimdi Hocam dediğinizi duyar gibiyim:)

Hezârfen Ahmed Çelebi, dünyada ilk kez uçmayı başaran Türk bilginidir.

Hezârfen; evinde farklı konularda deneylerle uğraşıp, araştırmalara kafa yoran çağının bilginlerindendir.Dünya havacılık tarihimizdeki en önemli isimlerden birisi, hiç şüphesiz Hezarfen Ahmet Çelebidir.

Hemen herkesin hikâyesini yakından tanıdığı Hezarfen Ahmed Çelebi; kuşlar gibi uçabileceğini düşünmüştü. Hazırladığı kanatları vücuduna takarakOkmeydanı’nda çalışmalara başladı, denedi, denedi, denedi.

Son olarak 1632 yılında lodoslu bir havada Galata Kulesi'nden kuş kanatlarına benzer bir araç ile kendini eşsiz bir manzaranın boşluğuna bıraktı ve İstanbulBoğazını aşarak tam 3.358 metre süzülerek Üsküdar'da yer alan DoğancılarMeydanı'na yüzlerce kişinin gözleri önünde başarılı bir iniş yapmıştır.

Sultan 4. Murad, Hezârfen Ahmed Çelebi’nin çalışmaları ile önce çok yakından ilgilenmiş, ancak bu derece bilgili ve becerikli bir adamın varlığından kuşkuya düşerek ve “Hiçbir iyiliğin, güzelliğin ve başarının cezasız kalmaz” düsturunca onu Cezayir'e sürgün etmiştir. 

Hezârfen Ahmed Çelebi Cezayir’de sürgünde genç yaşında vefat etmiştir.

Günümüzde araştırma merkezi olan akademide hemen her alanda ciddi bilimsel çalışmalar yapan bilim insanlarının sayısı azımsanmayacak kadar fazla…

İnsanlık için her disiplinde yeni buluşlara imza atan yeni Hezarfen’lerin sayılarının artması dileklerimle…


Orjinal Köşe Yazısına Git
— KÖŞE YAZISI SONU —